Türk Vatandaşlığını Kaybetme ve Yargı Yolları
Vatandaşlığı Kaybetme ve Yargı Yolları
Geçtiğimiz hafta yayınladığımız yazımızda Türk vatandaşlığı almanın detaylı koşullarını anlatmıştık. Bu hafta yazımızın devamı olarak vatandaşlık kararına karşı yargı yollarını, vatandaşlığa alındıktan sonraki sonuçlar, vatandaşlığı kaybetme nedenlerini, kaybetme sonrası yargı yolları gibi süreçleri detaylı olarak anlatacağız.
Bakanlar Kurulu tarafından karara varılan vatandaşlık hakkının kazanılması Danıştay’a itiraz yoluyla karşı yargı süreçleri başlatılır. İçişleri Bakanlığı tarafından vatandaşlığın kazanılmasına ilişkin olarak verilen idari karara yetkili idari mahkemeleri huzurunda iptal davası açılabilmektedir. Dava açma süresi Danıştay ve idari mahkemelerde (özel kanunlarında ayrı gösterilmeyen durumlarda) 60 gündür.
Temyiz başvuruları (idari mahkemeler tarafından verilen nihai kararlar ile Danıştay’ın ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararlar) mahkeme kararının tebliğinden itibaren 30 gün içinde yapılmalıdır.
Türk vatandaşlığını alan kişi yetkili makamların karar tarihinden itibaren vatandaş sayılır. Bu karar tarihinden itibaren kişi Türk vatandaşlığının tüm hak ve yükümlülüklerine tâbi olur. Vatandaşlık kazanan kişinin eşi bu vatandaşlık süreçlerinden etkilenmez. Ergin çocukları da bu karardan etkilenmemektedir. Fakat ergin olmayan çocuklar bakımından; Türk vatandaşlığı kazanmış kişinin velayeti kendisinde olan çocuğu Türk vatandaşlığı kazanabilir. Bunun için diğer eşin muvafakat etmesi gereklidir. Eğer diğer eş tarafından çocukların Türk vatandaşlığını kazanmalarına muvafakat etmezse, anne veya babanın mutat nelkeninin yer mahkemesinin kararına göre süreçler işler. Yetkili mahkeme çocuğun menfaatlerini göz önünde bulundurarak kararını verir.
Anne veya babanın Türk vatandaşlığı kazanmasından etkilenmeyen çocuklar, ergin olduktan sonra yetkili makam kararı ile vatandaş olma hükümlerinden yararlanarak Türk vatandaşı olabilirler.
Türk vatandaşı olan kişiler talepleri doğrultusunda Türkçe ad ve soyadı alabilir. Fakat isim değiştirmek istemeyen kişiler Türk alfabesinde kullanılan harflerle yazılması şartı ile kendi ad ve soyadlarını kullanmaya devam edebilir.
Yetkili makam kararı ya da seçme hakkının kullanılması yolu ile Türk vatandaşlığının kaybı gerçekleşebilir. Vatandaşlığını kaybeden kişi kayıp tarihinden itibaren yabancı muamelesi görür. Türk Vatandaşlık Kanununun 28’inci maddesi çerçevesinde Türk vatandaşlığını kaybeden kişinin yabancı muamelesi görmemesi için bazı hak kullanımlarına imkan verilmektedir.
Vatandaşlığı kaybetme halleri birden fazla yolla gerçekleşebilir. Bunlardan ilki Yetkili Makam Kararı ile vatandaşlığın kaybedilmesidir. Bu karar Çıkma, Kaybettirme ve Vatandaşlığa Alınmanın İptali olarak 3 yolla olur. Bu yolların detayları şöyledir:
- Yetkili Makam Kararı ile Vatandaşlığı Kaybetme : ÇIKMA
Bu karar Türk vatandaşı olan kişinin alarak ya da kendi isteğiyle çıkmak istemesi sonucu verilir. Vatandaşlıktan çıkmak isteyen kişi bir başka devletin vatandaşlığına geçebilir ya da zaten mevcutta vatandaşı olduğu diğer ülkenin vatandaşı olarak kalmaya devam edebilir.
Çıkma izninin yetkili makamı İçişleri Bakanlığıdır. Vatandaşlıktan çıkmak için talep edilmesi yeterli olmamaktadır. Bu talebin Bakanlık tarafından onaylanması / izin verilmesi gerekmektedir.
Çıkma talebinde bulunacak kişinin yurt içinde ise ikamet ettiği yerin valiliğine, yurt dışında ise dış temsilciliklere başvuru yapması gerekmektedir. Başvuru yaparken istenilen belgeler ise şunlardır:
- Vat-9 diye de anılan isteği belirten form dilekçe
- Müracaat makamlarınca sistemden alınan nüfus kayıt örneği
- Başka bir devlet vatandaşlığı kazanıldı ise bunu gösteren usulüne uygun olarak onaylanmış belge ve noter tasdikli Türkçe tercümesi
- Henüz başka bir devlet vatandaşlığı kazanılmamış ise kazanmak istedikleri yabancı devlet vatandaşlığına kabul edileceklerine ilişkin usulüne göre onaylanmış teminat belgesinin noter tasdikli Türkçe tercümesi
Başvuruyu yapan kişinin dosyası karar alınması için İçişleri Bakanlığına gönderilir.
2 yıl içerisinde de çıkma izin belgesi verilir. Vatandaşın ise bu 2 yıl içerisinde vatandaşlıktan çıkmak ve başka ülke vatandaşlığını kazandığını belgeleyen resmi evrakı yetkili makamlara bildirme zorunluluğundadır. Aksi halde çıkma izin belgesi geçersiz hale gelecektir. Bu yetkili makamlar yurt içinde ikamet ettiği yerin valiliği yurt dışında da dış temsilciliklerdir.
Vatandaşlıktan bu şekilde çıkmak isteyen kişinin aşağıdaki şartları taşıyor olması gerekmektedir:
- Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak. (Vasinin izni aranmamaktadır.)
- Yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olmak veya kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmak. (Eğer kişi Türk vatandaşlığını kaybetmekle vatansız kalacak ise vatandaşlıktan çıkma izni verilmez.)
- Herhangi bir suç veya askerlik hizmeti nedeniyle aranan kişilerden olmamak.
- Hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamak.
Çıkma iznini alan kişi doğum ile Türk vatandaşı ise Mavi Kart alma hakkına sahip olmaya devam eder. Vatandaşlıktan çıkan kişinin eşi Türk vatandaşı olarak kalmaya devam eder. Vatandaşlığını kaybeden kişinin çocuklarında ise durum şöyledir:
- Vatandaşlıktan çıkan kişi talep eder ve eşi de bu talebe muvafakat ederse çocuklar da vatandaşlığı kaybeder.
- Vatandaşlıktan çıkan kişi talep eder ve fakat eşi kabul etmez ise hâkim bu konuda karar verir.
- Eğer eşlerin her ikisi de vatandaşlıktan çıktı ise çocuklar da vatandaşlığı kaybeder.
- Eşlerden biri ölmüş ise; Türk vatandaşlığını kaybeden ana veya babanın çocukları anne veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeder.
- Çıkma izni ile vatandaşlığı kaybeden annenin evlilik birliği dışında doğan çocukları analarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeder.
- Yetkili Makam Kararı ile Vatandaşlığı Kaybetme : KAYBETTİRME
Resmi makamlar tarafından tespit edilen belirli eylemlerde bulunan kişilerin Bakanlar Kurulunun ve İçişleri Bakanlığının teklifi ile vatandaşlığı kaybedilebilir. Bu eylemler şunlardır:
- Yabancı bir devletin Türkiye’nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmetinde bulunması. Bu hizmeti bırakmaları gerektiği yurt dışındaki temsilciliklerle ya da yurt içinde ise mülk idari amirleri tarafından kendilerine bilidirmesine rağmen bu görevi bırakmayanlar. Bu hizmeti bırakmaları için kendilerine üç aydan az olmamak kaydıyla belirli bir süre verilir ve bu süre içerisinde görevi bırakmaları beklenir.
- Türkiye’nin savaşta olduğu herhangi bir devlette Bakanlar Kurulunun izni olmadan kendi istekleriyle çalışmaya devam edenler.
- Bakanlar Kurulundan izin almadan herhangi bir devlette gönüllü olarak askerlik yapanlar
Bu eylemlerden birisinde bulunan kişinin vatandaşlığı Bakanlar Kurulunun kararıyla kaybettirilir. Bu karar Resmi Gazetede yayımlanır. Kararın Resmi Gazetede yayımlandığı tarih tebliğ tarihi olarak sayılır ve o tarihten itibaren hüküm ifade eder. Bu kararla vatandaşlığını kaybeden kişiler ancak İçişleri Bakanlığından izin alarak Türkiye’ye giriş yapabilirler.
Bu kararla vatandaşlığını kaybeden kişilerin eşi ve çocukları bundan etkilenmez. Bu kişi Mavi Karttan ve onun sağladığı haklardan istifa edemez. Türkiye’de bir yabancının gördüğü muameleyi görmeye başlar. Mal varlıkları varsa Türkiye’de bir yabancının edinebileceği üst sınırdan daha fazlası olan malları tasfiye edilir. Yeniden vatandaşlığa alınması Türk Vatandaşlık Kanununda belirtilen koşullarla mümkün olabilir.
- Yetkili Makam Kararı ile Vatandaşlığı Kaybetme : VATANDAŞLIĞA ALINMANIN İPTALİ
Türk vatandaşlığına başvuran kişinin yalan beyanı olması veya vatandaşlık için önemli olan hususları gizlemesi sonucunda verilen karar iptal edilebilir. İptal tarihinden itibaren karar hüküm ifade eder.
Vatandaşlığı iptal edilen kişinin Türk vatandaşlığı kazanan eş ve çocukları varsa onlarında vatandaşlıkları iptal edilir. Bu kişiler yabancı statüsüne geçerler. Doğumla kazanılmış bir vatandaşlık olmadığı için Mavi Kart edinme ve bunun sağladığı haklardan da yararlanamazlar.
İptal edilen kararla kişinin malları tasfiye edilecekse bunu 1 yıl içerisinde yapması gerekmektedir. Aksi takdirde bu işlemler re’sen Hazine tarafından gerçekleştirilir. Fakat iptal kararı yargıya giderse tasfiye işlemleri dava sonuna kadar bekletilir. Vatandaşlığa alınma kararı iptal edilen kişi tekrar başvuruyla vatandaşlığı kazanabilir. Bunun için de Türk Vatandaşlık Kanunun 11.maddesindeki şartları yerine getirmesi gerekir.
Yetkili makamlarca vatandaşlıktan çıkmanın yanı sıra Seçme Hakkı ile de vatandaşlığı kaybetmek mümkündür. Şimdi Seçme Hakkı ile vatandaşlığın kaybı ile ilgili detaylı bilgileri aktaracağız.
Aşağıda belirtilen durumlar sonucunda, ergin olmaların itibaren üç yıl içerisinde Türk vatandaşlığından ayrılabilir.
- Anne ya da babadan dolayı soy bağı ile doğumla Türk vatandaşı olanlardan yabancı anne veya babanın vatandaşlığını doğumla veya sonradan kazananlar.
- Anne ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle Türk vatandaşı olanlardan doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar.
- Evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar.
- Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya babasının vatandaşlığını kazananlar.
- Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazananlar.
Seçme hakkıyla vatandaşlıktan çıkmak isteyen kişi vatansız kalacaksa bu istekleri kabul edilmez.
Seçme hakkını kullanacak kişiler bu isteklerini bir dilekçe ile müracaat makamlarına yazılı olarak başvurmaları gerekir. Dilekçe içerisinde bulunması gereken belgeler şunlardır:
- Devlet vatandaşı olmaya hak kazandığı yerin usulüne uygun onaylanmış belgenin noter tasdikli Türkçe tercümesi
- Nüfus Kayıt Örneği
Karar İçişleri Bakanlığından çıkar. Karar çıktıktan sonra vatandaşlığını kaybeden kişi karar tarihinden itibaren yabancı statüsüne geçer. Eş ve çocuklarının etki durumu “çıkma” yolu ile vatandaşlığı kaybetme ile aynıdır.
Vatandaşlığın kazanılmasında olduğu gibi kaybedilmesinde de yargı yolları mümkündür. Vatandaşlığın kaybedilmesi halinde yetkili makamın Bakanlar Kurulu olduğu durumlarda karara karşı Danıştay’a itiraz edilebilir. Vatandaşlığın kaybedilmesi İçişleri Bakanlığı tarafından ise yetkili idari mahkemeler nezdinde iptal davası açılır.
Dava açma süresi 60 gündür. Bu süre özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde geçerlidir. Temyiz başvuruları ise tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yapılır.
Türk vatandaşlığı için ihtiyacınız olan tüm bilgileri yazı dizimizde size aktarmaya çalıştık. İkamet izin süreçleriniz, yabancı sağlık sigortası için ihtiyacınız olan herhangi bir bilgi için iletişim adreslerimizden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Yepyeni bilgilerle görüşmek dileğiyle.
E-İkamet Sigorta Ekibi
Saygılarımızla.
Önemli Uyarı: Tüm ikamet başvuru işlemlerinizi devletin resmi sitesi olan https://e-ikamet.goc.gov.tr/ sitesinden yapınız ve kesinlikle farklı aracılar veya
kişilerle bilgilerinizi paylaşmayınız.
